A.M. Bononcini La decollazione di San Giovanni Battista

Antonio Maria Bononcini – La decollazione di San Giovanni Battista oratorio in due parti

Andrzej Kosendiak – dyrygent
Ewa Marciniec – Battista (alt)
Bożena Bujnicka – Erodiade (sopran)
Aldona Bartnik – Salomè (sopran)
Joanna Dobrakowska – Angelo (mezzosopran) Jaromír Nosek – Erode (bas)
Wrocławska Orkiestra Barokowa
Jarosław Thiel – kierownictwo artystyczne

1. Introduzione                                                                              
Prima parte
2. Aria: Sorga omai l’ Alba lucente (Erodiade)                                    
3. Recitativo: Ma no, de’ suoi bei raggi il sol (Erodiade, Erode)             
4. Aria: Tutto attento il sol mirai (Erode)                                            
5. Recitativo: Soffri mio Re (Erodiade, Erode, Battista)                         
6. Aria: Perché il sole (Battista)                                                         
7. Recitativo: Ma tu che fai? (Battista, Erode)                                     
8. Aria: Omicida è la pietà (Erode)                                                    
9. Recitativo: Oh, di cieco pensiero ingannate follie! (Battista)             
10. Aria: Parmi veder (Battista)                                                         
11. Recitativo: Mio sposo, mio signore (Erodiade, Erode)                     
12. Aria: Già costretta dal martir (Erodiade)                                        
13. Recitativo: Erodiade, deh cessa dai rimproveri tuoi (Erodiade, Erode) 
14. Duetto: Rieda pure / Torni pure (Erodiade, Erode)                           
15. Recitativo: Ecco a’ tuoi cenni (Salomè, Erodiade)                             
16. Aria: Si, cadrà la cervice sì temuta (Salomè)                                    
17. Recitativo: Al prigionier Battista (Angelo)                                        
18. Aria: Preziosa è quella morte (Angelo)                             
               

Seconda parte
1. Aria: Festivi, giulivi, risuanate (Salomè)                                            
2. Recitativo: Ma a regia mensa assiso (Salomè)                                  
3. Coro: Rapido da te lungi                                                                 
4. Recitativo: De la tua vita (Salomè)                                                  
5. Aria: De le palme c’ha l’Idume (Salomè)                                           
6. Recitativo: Non più, deh cessa (Erode, Erodiade, Salomè)                  
7. Aria: Nulla si nieghi (Erode)                                                            
8. Recitativo: Ah, mio Rege adorato (Erodiade, Erode, Battista)              
9. Aria: Bacio l’ombre e le catene (Battista)                                          
10. Recitativo: In questo orror profondo (Angelo)                               
11. Aria: Con animo forte incontra la morte (Angelo)                             
12. Recitativo: Qual annunzio beato (Battista)                                       
13. Aria: Tu che sei nume di pace (Battista)                                         
14. Recitativo: Et ancora i tuoi voti (Angelo)                                         
15. Aria: Tardi diviene all’ira (Angelo)                                                  
16. Recitativo: Figlia già fausto arride (Erodiade, Salomè)                      
17. Aria: Clizia, che amante del Sole (Salomè)                                      
18. Recitativo: Signor, giacché (Salomè, Erode, Erodiade)                     
19. Aria: Il crin cingetemi (Erodiade)                                                   
20. Recitativo: Ecco, o Madre (Salomè)                                               
21. Duetto: Ho vinto o figlia / Vincesti, o madre (Erodiade, Salomè)       
22. Recitativo: Così d’empio livore (Angelo)                                         
23. Coro: Muore il giusto     

La decollazione Bononciniego wykonano po raz pierwszy w 1709 roku w kaplicy cesarza Józefa I w Wiedniu. Raczej skromną w obsadzie partyturę La decollazione na smyczki i continuo można wyjaśnić wykonaniem w okresie Wielkiego Postu, ale wokalne i instrumentalne wymogi tego utworu w pełni wykorzystują wirtuozerię wiedeńskich muzyków i ich umiejętności wokalne. Jednocześnie Bononcini wplótł doskonale opanowaną przez niego technikę kontrapunktu, zwykle kojarzoną z muzyką sakralną, w całe dzieło tak, że nosi znamiona zarówno kompozycji świeckiej, jak i religijnej.

Tę kontrapunktyczną powagę można dostrzec w orkiestrowym wstępie, finałowym chórze Muore il giusto, śpiewanym przez 5 solistów, i w kilku ariach, szczególnie arii św. Jana Bacio l’ombre, zapisanej w mrocznej tonacji f-moll. Partię św. Jana śpiewa alt – w rejestrze wokalnym często przypisywanym bohaterom barokowych oper, w których wówczas wcielali się dysponujący silnymi płucami kastraci. Rola moralnie słabego Heroda została powierzona basowi, podczas gdy partie Herodiady i Salome wykonywali kastraci-sopraniści kreujący zazwyczaj role kobiece, z przypisaną im muzyką szczególnie zmysłową w stylu. Duet Heroda i Herodiady Rieda pure z początku utworu byłby efektownym duetem miłosnym w każdej operze tamtych czasów, a jednocześnie jest imponujący pod względem kontrapunktycznym, splatając partie kochanków na wzór wcześniejszych włoskich madrygałów.

Bononcini stosuje w oratorium schemat arii da capo, ale zapisuje w całości powrót sekcji A, zamiast używać skrótu DC. Jednak w dramatycznym punkcie zwrotnym opowieści, kiedy Salome śpiewa arię De la palme i prawdopodobnie tańczy dla gości, Herod przerywa jej pełnym pasji recytatywem Non più, deh cessa, zanim jeszcze zdąży ukończyć sekcję B, po czym składa propozycję spełnienia jej życzenia. Chociaż zerwanie z konwencją muzyczną może wydawać się dziś drobnostką, w czasach Bononciniego było to bardzo niezwykłe i żywe przedstawienie erotycznej mocy Salome i słabości Heroda. Jego rozbudowana aria Nulla si neighi, którą następnie wykonuje, zawiera partie dwóch wiolonczel solo – możemy spekulować, że grali je wówczas bracia Bononcini.

Oratorium La decollazione zawiera wiele wspaniałych arii, niektórych tylko na głos i continuo, innych z pełnoprawnym i świetnie napisanym akompaniamentem smyczków. Dotychczas było znane i badane przez naukowców, lecz teraz przyszedł czas, by dzieło to mogło docenić i podziwiać szersze audytorium. Wielce prawdopodobne, że nigdy nie będzie tak popularne jak oratoria Händla, czy tak żywe jak Salome Straussa, lecz niniejsze nagranie stanowi cenny wkład w ukazanie światu tego mało znanego arcydzieła. 

Brent Wissick, profesor University of North Carolina, Chapel Hill, fragment eseju zamieszczonego w booklecie albumu

Tłumaczenie – Anna Marks